Quảng Trị - những giờ tìm anh (1)

Tháng 9/2014, sau những lần tự đào bới tìm kiếm không có kết quả, nỗ lực vận động thông qua các mối quan hệ riêng của các gia đình có người thân cùng hy sinh mang đến một tia hy vọng: Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Quảng Trị quyết định khai quật khu vực các anh hy sinh, thời gian dự kiến từ một tuần đến 10 ngày. Công việc quá bận, ba anh em tôi bàn bạc và quyết định một người vào trước, rồi căn cứ vào tình hình thực tế sẽ lần lượt vào sau.

Gần hết ngày tìm kiếm thứ ba, anh trai gọi báo hy vọng tìm thấy hài cốt các anh rất thấp, có lẽ đây sẽ là những nỗ lực cuối cùng, mai ngày cảnh vật rời đổi thì cũng đành chấp nhận. Và, tối thứ Bẩy 6/09 tôi cùng gia đình anh Cả đáp tầu SE1 đi Quảng Trị.

8:00 sáng 7/09/2014 tầu đến ga Đông Hà, muộn hơn lịch trình 30 phút

Mai là Trung Thu. Vậy mà buổi sáng nơi miền Trung này nắng lóa cả mắt.

Từ ga Đông Hà chúng tôi bắt taxi về thị xã Quảng Trị. Tài xế là một cô gái to béo có giọng nói khàn đặc, suốt quãng đường cô liên tục nói chuyện điện thoại, chúng tôi không hiểu cô nói gì vì âm sắc miền Trung và chất giọng rất lạ của cô.  

Xe vào địa phận thị xã. Tượng đài trung đội Mai Quốc Ca với hình tượng những giọt máu rơi. Cảm xúc bồi hồi trước những địa điểm đã tới, giống như gặp lại những người quen tình cờ.

Cây cầu sắt nối hai bờ sông Thạch Hãn. Nhớ tới lần đầu cùng các con tới đây 6 năm trước.

Sau khoảng 30 phút chạy xe chúng tôi tới xóm Rào, thôn An Tiêm, xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong.

Chúng tôi vào nhà một trong những chủ đất nơi việc đào bới đang diễn ra. Chủ nhà là một người đàn ông trẻ nhỏ thó, tên Gòn, sinh năm 1975, ngày chúng tôi tìm được đến mảnh đất này cậu ấy mới có đứa con đầu, giờ sắp có đứa thứ ba. Như phần đông đàn ông nơi đây, bên cạnh việc đồng áng cậu có nghề phụ là thợ hàn. Lễ phép tiếp khách, hướng dẫn chỗ sinh hoạt, người đàn ông ít nói để chúng tôi trao đổi kế hoạch và quay trở lại công việc hàng ngày. Nhìn mảnh sân với hàng cau, bờ râm bụt trước nhà tôi không thể hình dung cảnh bom đạn cày xới mảnh đất này mùa hè 1972.

Không nghỉ ngơi, chúng tôi sang ngay khu vực khai quật. Vị trí căn hầm nơi các anh hy sinh được các đồng đội xác định nằm ở khu vực 2 hố bom trong khu vườn sau nhà Gòn và ba nhà khác trong xóm. 

Một bàn thờ được lập trong khu vườn những mong hồn thiêng những người lính trẻ phù hộ cho người thân tìm được thấy dấu vết các anh.

 

Việc đào bới tiến hành đồng thời theo hai hướng: quanh bờ hai hố bom và tại các điểm khác nhau trong vườn. Phương án này dựa trên suy luận khi trúng bom căn hầm cùng thi thể các anh hoặc bị ép vào thành hố bom hoặc văng lên khu vườn.

Đội quy tập tiến hành đào những đường hào hình cài răng lược, khi phát hiện dấu vết khả nghi việc đào bới sẽ mở rộng ra các hướng. Kinh nghiệm nhiều năm giúp các chiến sĩ phát hiện rất nhanh những hiện vật thuộc về bộ đội miền Bắc nằm lẫn trong đất. 

Hai ngày đầu, không tính thân nhân các liệt sĩ, số người tham gia lên đến gần 30 người, gồm 2 tiểu đội trực tiếp đào, nhóm dò tìm vật liệu nổ và ban chỉ huy.

Buổi sáng tôi đến quân số đội quy tập rút xuống còn khoảng 20 người vì sác suất tìm thấy hài cốt các anh thấp dần qua các ngày.

Ngôi nhà mới xây. Người ta chỉ có thể đào thăm dò quanh khoảnh sân.

Thứ thấy nhiều nhất trong lòng đất là vật liệu chiến tranh



Vỏ đạn bên chiếc thìa ăn cơm.



Thần Chết vẫn lởn vởn đâu đó quanh đây ...



... trong hình dáng trái mìn ...

... những quả đạn cối ...  

... bên những gì còn lại của các anh: đế giày hay chiếc dép cao su...

... cái lược, hộp thuốc cá nhân, chiếc cốc uống nước làm từ ống đựng thuốc nổ TNT. Bom đạn làm thất lạc đâu một chiếc dép nhựa mà người lính đã mua cho đứa con gái bé bỏng trên đường hành quân với tất cả yêu thương tích tụ trong xa cách.

Chiếc ví không còn lưu giữ những tấm ảnh thân thương.

Đến sau chúng tôi trong buổi sáng hôm đó có nhóm bạn đồng nghiệp của anh trai thứ, tranh thủ ngày nghỉ cuối tuần họ lái xe từ Hà Nội vào.

Khi tham gia đào cùng đội quy tập, thân nhân các liệt sĩ thường khẩn cầu các anh chỉ đường dẫn lối.  

Có khá nhiều bức ảnh chụp những gốc dừa bị chặt quanh hố bom. Câu chuyện về lý do những gốc dừa bị chặt mang đầy mầu sắc liêu trai sẽ kể sau. Tôi không dám chắc những sự việc diễn ra sau chiến tranh có phải là lý do chúng tôi không tìm được hài cốt các anh không, nhưng đó chắc chắn là lý do khiến chúng tôi tìm đến nghĩa trang liệt sĩ xã Triệu Thành.

Trước đây nghĩa trang này ở địa điểm khác, do quy hoạch thị xã nó được rời chuyển về đây. Tôi nấn ná chụp bức hình toàn cảnh nhằm ghi nhớ, phòng xa những đổi khác theo thời gian.

Tấm biển trên cổng nghĩa trang.

Thấy có khách đến viếng, ông lão quản trang đang làm việc đâu đó quanh đây vội vã đến thu dọn những bó hoa héo để chúng tôi đặt lễ.

Phía bên phải

Phái bên trái

Theo sự chỉ dẫn của anh trai thứ, chúng tôi đến ngay góc những ngôi mộ khuyết danh. Trong quá trình đi tìm kiếm, khi xác định được khu vườn có căn hầm trúng bom của các anh, chúng tôi được các chủ đất kể lại rằng những năm sau chiến tranh họ lần lượt trở về quê hương sinh sống, có vài lần làm vườn họ tìm thấy những hài cốt không đầy đủ, lẫn vào nhau của những người lính. Với kinh nghiệm của những người sống trên mảnh đất hễ đào xuống là thấy dấu vết chiến tranh, họ dễ dàng xác định đó là những người lính miền Bắc thông qua các vật dụng còn sót lại. Chính quyền xã đã quy tập các hài cốt này về nghĩa trang liệt sĩ trong vài lần. Mặc dù nghĩa trang đã rời chuyển nhưng người dân vẫn nhớ các mộ quy tập từ khu vườn này hiện mang số 98, 99, 100 và 101.

Đã lâu rồi, có người mách bảo, mẹ tôi lặn lội tìm gặp Phan Thị Bích Hằng, khi đó Hằng còn rất trẻ, chưa nổi tiếng và khi đó cũng chưa có từ “nhà ngoại cảm” như bây giờ. Mấy ngày sau khi nhận bức ảnh anh trai tôi, Hằng gửi lại lời anh dưới dạng mấy dòng thư nhắn bố mẹ và các em đừng tìm kiếm nữa, vì bom đạn cày xới, thân xác anh không còn nguyên vẹn, đã lẫ vào cùng những người đồng đội.  Ngày đó, thất vọng với câu trả lời, chúng tôi đã nhanh chóng quên nó, để bây giờ bỗng thấy hoang mang. Bên những ngôi mộ có tên, anh đang ở đâu?

Ở đây, số 98?

Ở đây, số 99?

Ở đây, số 100?

Hay ở đây?

(còn nữa)